our cosmos is life's creation

60 - Geskiedenis - JL von Wielligh naam.

Die Visermane weet met die dagbreek wat die dag gaan bring

  Volledige naam en persoonlike aangeleenthede van hierdie naamgenoot.

Johannes Lodewicus von Wielligh le Roux 1939.

Nou bekend as oom Von… Hier volg wat hy onthou van Vonnie se kinderjare,

gebeurtenisse tusen die jare 1940 – 1945, die einde van WW2.

Daar was ‘n JL in die Kaap wat op Stellenbos gestudeer het. Verder weet ek niks van hom nie.

  Dan was daar “JL” von Wielligh, die predikant van Port Shepstone aan die Natalse kus.

JL von Wielligh se klein dogter.
Sy lyk net soos haar ma Judymarie.
Lammie.

  Hy het bekendgestaan as die siener van die onbekende

Hy het faam verwerf in sy gemeenskap vir ware voorspellings van daaglikse gebeurtenisse. As ‘n predikant het hy sy gemeenskap betrek. Hulle was hoofsaaklik vissermanne wat hom op ‘n daaglikse basis kom raadpleeg het.  “JL, wat sien jy vir die dag?”  En die ou siener sou na die see kyk, wys na die voëls en beduie: “Daar is die sardyns, hulle trek met die kus op. Agter hulle volg die seeleeus en haaie. Kom van voor af in met die nette. Julle moet roer met die intrek voor die haaie kom. En nou moet julle regtig opskud want namiddag gooi die wind gat om en blaas hoë golwe met wit kruine.” Of  “Vandag kan ons nie die horison sien nie en dit is swart toegetrek; dit is dus beter om nie uit te gaan nie.” Hy was altyd die laaste hoop as vissermanne nie teruggekom het na ‘n storm nie.

Judymarie von Wielligh

Hy het drie dogters gehad: Deodie, Judymarie en Claudine. Ek onthou Judymarie het by ons op die plaas kom woon, sy was altyd die veearts se helper met operasies – alles omdat my pa so graag ‘n dogter wou hé. Dit was voor  sy haar ma in 1961 verloor het. Ons was saam op skool en later Tukkies toe. So nou en dan gesels ek met Lammie Groenewald, haar dogter, wat twee pragtige kleinkinders het, en mens kan die familietrek duidelik sien.

Het drie dogters gehad. Deodie, Judymarie en Claudine.  Met Deodie en haar man Dennis gaan dit goed –  Dennis het ñ derame gehad en blykbaar herstel. Sal later per pos hulle besonderhede stuur. Deodie is die enigste oorlewende dogter van ou JL.Ek is seker sy kan jou baie fam stories vertel. Ek onthou net Judymarie het by ons op die plaas kom woon, en ons was saam op skool en later Tukkies toe. Waar sy Lammie se pa, Ou “Tawe Tiennie" ontmoet het. Al dd jare het sy nooit nooit van haar pa of ma gepraat nie – Ek was mos ook sonder ma, gevolglik het ek nie gevra nie.

JL-Skildery ook portrete genoem
die eerste hand geverfde fotos

JL von Wielligh in sy Fluerjare

  En daar was die
 “JL” die Friesboer met die Wic Alfa-stoet -

Die melkery - my pa se droom wat saam met Vonnie grootgeword het. Ek het “JL” in die begin amper nooit gesien nie, en nie geweet wie hy was nie. Hy het met “JL” Louw van Heerden in Johannesburg saamgewerk. Hulle het die eerste geraamde kleurfoto’s in Suid-Afrika gemaak en versprei. Hulle het pragtige, fyn houtrame met borrelglas gemaak wat die indruk van diepte verleen het. Die prente en skilderye was eintlik swart-en-wit foto’s wat die kunstenaars met verfkwasse bekleur het wat dit 'n uitgewaste voorkoms gegee het - soos die voorbeeld hier langsaan aandui. Dit was goeie materiaal en hierdie skilderye moet seker vandag nog bestaan.

Jou Pa en Louw van Heerden - Die eintlike besigheid met die portrette was dat jy ’n familieportret kon verskaf en dan het hulle dit vergroot, ingekleur en in unieke rame geplaas. As jy blykbaar ’n groot genoeg bestelling geplaas het, kon jy ’n portret met ’n natuurtoneel as ’n bonus kry. Ek kan goed onthou dat jou pa dikwels by ons aangekom het met sy kar volgelaai met die portrette in smal kartondose verpak. Louw van Heerden was blykbaar ’n ryk man. Ons was eenkeer in Johannesburg by hom aan huis en ek kan onthou dit was ’n groot, deftige dubbelverdiepinghuis.

Ouma Bettie se van was Hattingh en sy het van Tarkastad in die Oos-Kaap gekom. Haar Ma was ’n Van Heerden wat die verwantskap met Louw verduidelik. Daar was ’n klomp ander neefs wat naby Kroonstad in die Vrystaat geboer het. Hulle het sulke dik nekke gehad. My pa het hulle die “naafnekke” genoem (genoem na die naaf van ’n wawiel).

Wonnie von Wielligh
Klein Wonnie met swart das vir die begrafnis van sy ma.

Huwelik van JL von Wielligh en Bapsie le Roux
Maria Elizabeth le Roux

   “JL”  het gewoonlik laat in die nag teruggekom, seker maar Vrydagnag, met die vreemdste karre. Een het met houtgas geloop, en daar was later die wynrooi Pontiac wat hy op die plaas vir Sannie laat staan het. Hy het altyd ‘n hele paar doodgeryde wilde hase teruggebring, wat hy so stop-stop opgelaai het. Dit was "vars vleis vir die volk."
  En Pa het hard gefluit. Petrus se roep “yebo” het gekom en dan was hy al op pad. Almal het deur middel van fluitery gekomunikeer om mekaar te roep. 

Pontiac-1938.

Die wit haasstertjie is dan afgesny. Dir was vir Vonnie bedoel.  Oomblikke later sou die kat dit egter uit my hand gryp om te verslind en grom as ek naderkom. Oupa het gefluister:  “Versigtig, hy dink jy is ‘n kat”.  En snaaks genoeg, die kat het my en die skoothondjie Tiekie oral rondgevolg en gespeel. So het die koei my amper een dag geskraap en Oupa het gefluister: “ Sy dink jy is ‘n kat, jong.”  Die verandering na ‘n katpersoonlikheid het my vreeslik beïndruk. As dit by kos kom, durf jy  nie waag om dit af te neem nie. Mense ook - vat iemand se kos en sien hoe hy verander hy in wilde dier. En deur die lewe het ek agtergekom dat baie diere my as ‘n kat beskou. Die katmoeders kom kry kleintjies in my huis – en die mannetjies kom om dan hul area te merk – en piepie op my bed. In die katwêreld is dit natuurlik die ergste belediging. Katpiepie laat my hare rys. Ek vertoon egter baie kat-eienskappe. Ons is alleenlopers – soek hoë plekke, vermy mense, is onafhanklik, ongesiend, vreesloos en rats  – en word nukkerig en befoeterd met die ouderdom.  

Moenie in die lig staar nie, en nooit moet jy kyk in die son

 want hy blus jou herhinneringe -  en jy verander in ‘n haas.  

Moenie staar na die gloed en goud van die stad,

want jy sal soos die haas uitvind,  in die gloed skuil die dood.

Ver en wyd was daar ook ander plase met volk. Hulle het mekaar geken en was soms verwant. Dikwels het hulle groot saamtrekke vir troues georganiseer, soos byvoorbeeld vir Selina en Petrus se troue. Petrus was die ossedrywer en hy kon die mooiste diere en dinge maak met klei, wat altyd tot my teleurstelling verdroog en verkrummel het.
 Os of twee word geslag en bier gemaak, vleis gebraai, en uitgedeel en hulle dans dat die grond so bewe
 

Die mag van Moeders liefde

  Daar is verwys na die “woonvolk” of soms na die swart volk. My aia se familienaam was Dhlamini van die plaas Goedehoop. Daar was ouma Emma met haar dogter Betta en skoondogter Selina.  Later het ek uitgevind dit was nonna Bettie (“mafuta”) wat aan die mense name en byname gegee het. Sy het soms agteruit gepraat as sy nie wou hê ek moes verstaan nie, of het Swazi gepraat met Selina wat in perfekte Afrikaans geantwoord het. Ouma Bettie het vir haar gesê "As daar vreemdes kom kuier, moet jy nie Afrikaans praat nie - hulle sal jou steel en wegneem; dit is beter om uit die oog te bly." Die aia het beskeie grond toe gekyk en net “Yebo nonna” geantwoord.  Petrus het Zoeloe met oupa Klasie gepraat, wat hom in Afrikaans geantwoord het. Eintlik was dit Selina wat Vonnie grootgemaak het. Hy was 15 maande oud toe sy ma oorlede is en het 5 geword in Desember, toe die ander vrou haar opwagting gemaak het.

Vonnie en Boetie voor die huis waar hulle opgrooi.
Dit was die huis op goedehoop.

Selina kon die lekkerste pap maak en Vonnie het op krummelpap en bokmelk grootgeword, alhoewel hy allergies was vir Petrus se koeimelk, en vetterige kos hom ‘n goor maag gegee het. Sy het hom Afrikaans geleer – sy kon baie goed Afrikaans praat – en selfs die regte uitspraak. Vonnie het sy moedertaal uit die mond van 'n swart vrou geleer. 'n Beter aia pleegma was daar nie te vinde nie. Sy het nooit toegelaat dat ek huil nie, want dit was 'n skande. As ek begin kerm het, het ek aandag gekry - altyd liefdevol met oneindige geduld. Sy sou saggies neurie  en net om haar stem te hoor, was genoeg. Ek dink tant Sannie het dit so beplan, of dalk was dit Babsie my ma, voor haar sterwe. Die belangrikste jare in die opvoeding van kinders is die eerste vyf jaar. Dit is waneer hul instinktiewe persoonlikheid vorm. Ek was ´n vreeslike skaam outjie omdat my swart ma my so geleer het. Dit was beter om uit die oog te bly. As jy verkeerde aandag trek, moet jy moeilikheid verwag. Dit is ook ‘n kat- einskap om aandag te vermy, uit die moeilikheid te bly en onafhanklik voort te gaan sonder om bande te vorm.

Wonnie in 1944

Vreeslike skaam outjie.

  Aia het my geleer:  "Moenie na mense staar nie." Jy behoort hul blik in herkenning te ontmoet en dan beskeie grond toe  te kyk om konfrontasie te vermy. “Daar is mense wat net tevrede is met die dood, as 'n hond durf waag om hulle in die oë te kyk.”
  ”As die rinkhals jou weg versper, loop 'n groot draai om haar te vermy, miskien is sy ‘n moeder wat haar kinders  oppas, net soos die koei met haar kalf wat vermy moet word, want 'n moeder sal jou doodmaak as sy dink jy bedreig haar kinders." Mens is net bang vir dinge wat hy nie ken nie. Insig verwyder die vrees - dit is 'n boomtak wat raas teen die sinkdak. “Ken en verstaan die rooimiere en hulle sal jou nie byt nie.
 Kyk voor jy sit en wees altyd bedagsaam,
 en wees altyd baie wakker vir wat om jou aangaan
altyd gereed.”
 Dit was sy eerste ondervindinge – “om die natuur van dinge te verstaan en insig te soek” – en dit het ‘n lewenstoewyding geword.  Vonnie het grootgeword en niks gevrees nie, want daar was twee persone wat  hom in sy kleintyd nooit uit die oog verloor het nie – al het hy in die hoë grasse of mielielande verdwyn – ‘n fluit of ‘n roep het altyd rigting aangedui.
As daar gesê word: "Hy praat snaakse Afrikaans"  is dit omdat dit die moedertaal is wat die aia hom geleer het; die beste wat sy kon. Hierdie herhinnering bly al vir vyf en sewentig jaar bewaar. 'n Ander belangrike feit is dat mens nooit jou moedertaal vergeet nie, want dit is die taal wat mens jou lewe lank gebruik om in te dink, en mee te redeneer en te defineer. Dit is die inhoud van die woorde wat mening gee.
  Die binnestem is jou gewete wat in jou moedertaal tot jou spreek. Mens kan van kleinsaf leer om oorbeskeie te wees - as die aia jou oë toehou, sodat jy jou nie na die afgryslike staar en die beeld sodoende in jou brein ingegraveer word nie – net ‘n blik is genoeg, al loer jy deur haar vingers om meer te sien.
  En ek hoop my familie sal my vergeef as ek sê: 

 “ ‘n Swart vrou het my  grootgemaak en my my moedertaal geleer.”  

En laat dit so geskryf staan, dit is die taal wat ek onthou en nou hier skryf.

Die ou gesegde omtrent "the hand that rocks the cradle” is waar.

(Na vyf en sewentig jaar - van uit Sentraal-Amerika.)

 Ouma het gewaarsku “Die mense (Marie) praat van die wit kind wat saam met die werkvolk woon.”

En so was die wet vanaf daardie oomblik: “Die stad waar die swart volk woon is verbode.”

"Yebo Nonna" sou die aia antwoord. Dit was die begin van apartheid in my lewe.

Sannie en Giep von Wielligh

Ouklaas,  oom Giep en tant San  het op Boksburg gewoon. Tant San was haar hele lewe met kinderwelsyn besig. Sy het selfs in haar 50’s as advokaat gekwalifiseer om kindersake beter te kon hanteer. Ek weet dat sy baie jammer vir kinders was en dikwels ook vir Vonnie en Boetie, wat sonder ma’s moes regkom. Miskien het sy vir Selina se dienste gereël. Wat ek wel onthou is dat hulle ’n manlike bediende gehad het (’n verfynde “Blantyre”) wat as ’n kok en “butler” gewerk het.

  Ek het haar net so ongeveer drie keer gesien – een keer het sy my twee hande gevat en iets gepraat van Babsie my ma – Ek was so oorweldig, en het net gelet op haar persoon, hoe sy haar nues vir 'n oomblik kruekel – ek kon sien haar lippe vorm woorde, maar het  niks gehoor nie. My indruk van haar was een van ‘n magtige  persoonlikheid of ‘n aura van 'n alfa persoonlikheid. Later jare was sy vrederegter. Deur die jare was ek 'n bewonderaar, en het haar kiekie soos ‘n skat bewaar– om hier langs te vertoon. Sy was ook ‘n invloed wat ek later jare in meisies gesoek en herken het.

Hier wil ek heil bring aan oom A.G Visser   wat alles so trefend reg gesé het, asof net vir my, en nou in my oudag skaamloos moet bevestig - I am the making of the hand who rocked the craddle. Ek wil hier eerbring aan die moeder wat my opgebring het, met soveel bedagsaamheid, toe ek so klein was, altyd naby.... Kom ons noem haar Aia  sonder naam.... Vonnie onthou, baie dankbaar en voel nie skaam om dit te sé nie..Eerste wet in al die volke - "eer die moeder wat jou so liefdelik groot gemaak het".

AMAKEIA
In die skadu van die berge,
bos-beskut aan alle kant,
staan alleen die hartbeeshuisie
op die grens van Kafferland.
.
Saggies neurie Amakeia
op die wal van Kei-rivier,
tot hy slaap, die tere wiggie
van die blanke pionier:
Amakeia

 

“Stil maar, stil maar, stil Babani;

kyk hoe blink die awendster.

Niemand sal vir kindjie slaan nie

stil maar, al is jou Mammie ver.”

 

Amakeia had belowe

toe haar nonna sterwend was

om die hulpelose kindjie

tot hy groot was, op te pas.

Liefd’ryk sorg sy vir die wit kind,

tot vir hom die lewenslig

straal uit aia Amakeia’s

vrind’lik-troue swart gesig.

 

In die Amatola-klowe
sing nog net die winterwind
deur die riete in die maanskyn:
“Tula – Tula – stil, my kind!”

Trekker en dorsmashien
Geweldig beindruk met die werking van hd monster wat ek die erste keer oé oplé
Dors - een keer per jaar.

Dit is koud - Geniet die Winter Son

 Oupa het allerhande ander saad saam met die mielies geplant, soos byvoorbeeld boontjies, pampoen en sonneblom. Ek het my lewe lank altyd saadjies geëet. Miiskien is dit daarom dat ek vandag sonder tande is.  In die winter is die pampoen opgekap vir die beeste, en pampoensaad  en  mielies gebak oor die vuur. Net een keer het hulle blou rape en kool gesaai vir die winter. Twee ossies het gevrek met rape in die keel. In daardie jare het ons met osse geploeg. Petrus het met die osse gepraat en elkeen op sy naam geroep. Die sweep is aan  'n lang bamboespaal vasgemaak. As dit nodig is, is 'n rapsie op die boud uitgedeel.

Oestyd was altyd die grootste verasing.
Oestyd was altyd die grootste verasing.

  En as die sweep in die lug begin klap, weet die voorosse en begin na die ander kant draai. Daar was veertien osse om die ploeg te trek in die Sandland, maar die Swartland het 20 nodig gehad.  As Petrus wou stop, het hy  “HoooKaaaai” gesê  met 'n stem wat val  en almal sou stop om te rus. Onodig om te sê, het ek alles gekoggel, en die lekkerste van alles was om op die ploegstert te ry en te kyk hoe die skare die grond omgooi. Die skaarpunte wat Oupa gemaak het, het in die son geblink. Die reuk van vars geploegde grond is een van my mees waardevolle herhinneringe. Allerlei voëls sou agter die ploeg loop en die tarentale het 'n fees gehad en geskrop dat die stof so staan.
As ek aan ouma Bettie dink, sien ek haar met ‘n telefoon in die hand. Sy was geplant in  'n groot stoel met armleunings en ‘n kopkussing, alles bo-oor ‘n slopemmer gebou wat Oupa persoonlik elke oggend leeggemaak en gewas het. Sy het op haar troon gesit net soos Queen Victoria. Vandaar het sy haar wêreld regeer. Ons het in daardie jare ‘n plaaslyn gehad met ‘n slingerfoon: een draai was kort en twee draaie lank. Ons nommer was drie kortes – maar Ouma het al die oproepe geantwoord en gewoonlik het sy nie gepraat nie, maar net geluister. Sy het presies geweet wat in ons gemeenskap aangaan. Sy het gereël dat die oesmense almal dieselfde dag opdaag en begin oes of dors. Alles is met die hand geoes. Die dorsmasjien het soos 'n enorme staalmonster gelyk. Dit het vir my van my die belangrikste en mooiste herhinneringe nagelaat. Ek het dae spandeer soos ‘n outistiese outjie om gehipnotiseerd te kyk, en het verstaan hoe die belde, ratte en kettings gedraai het. Siwwe  het telkens kleiner en kleiner dingetjies verwyder, tot alles geskei is in kaf en graan, met mieliestronke wat ons in die winter in die vuur gebruik het.

Boksburg
Ouma se tee makery
Ouma Bettie von Wielligh

Anys

Ouma Bettie was altyd op die foon betrokke in onderhandelinge oor kos - miskien die rede vir haar obesiteit en uiteindelike dood. Dalk is dit versoorsaak deur die swaarkry in die Boereoorlogsjare in Tarkastad.  Tydens die Tweede Wêreldoorlogsjare het geld nie bestaan nie. Daar was net Oupa se pensioen, hoenders, skape, varke, en graansaadbossies, met kasterolie en aalwyn vir Vonnie.  Sy het  ‘n lang “spens” gehad, wat sy toegesluit gehou het, met rakke vol konfyt en ingelegde vrugte. Daar was ook altyd bossies hangend van 'n blou draad gespan om uit te droog, boerewors en lekker biltong wat Oupa vir my in blaardun strokies gekerf het. Ouma het altyd vermaan:  “Moenie so baie rou vleis eet nie, jy sal ‘n goor maag kry,” wat nooit gebeur het nie. Die spens en kombuis was ‘n avontuur van reuke en geure.

Borie vir die rys

Daar was wildsbiltong, wat wit en sag word as dit droog is, en so lekker as mens dit met die hand kon breek en eet. Daar was ook baie blikke vir die rooi tee, naeltjies, anys, borrie, peper en groot sakke growe sout. Ek het natuurlik aan alles geproe. Sy het die vrugtebottels met gesmelte bywas en kersvet geseël. As die “tape” opblaas beteken dit dit gaan suur word, en sy sou dit weer steriliseer in 'n pot met kokende water.

Saterdag was baddag, en die groot seeppot vol water is warm gemaak. Almal sou bad en ek was altyd die laaste. Die water het sulke skiwwe opgehad wat bo-op dryf, want dit was harde water wat nie skuim nie.

Andervrou

Hulle het mekaar Goga genoem - en 'n spesiale fluit om mekaar te roep.
Stil oomblik

  Daar was altyd die lekkerste kos - veral toe die ander vrou opgedaag het. Stiefma Susanna Johanna Boshoff - Sannie – het van 'n groot familie naby Nylstroom gekom. Niemand kon lekkerder koeksisters maak as sy in daardie kontrei nie. Daar was 'n klomp outjies op hulle plaas en hulle het almal skaak gespeel. My ma het my mos ook geleer speel. Ek het dikwels op Goedehoop skaak gespeel. Sy kon dit nie verdra as ek haar wen nie, dan sou sy kul en die spelers skuif. Ek het maar gemaak asof ek niks agterkom nie, want anders sou sy ophou speel. In daardie jare het hulle ook Ludo gespeel. Ouma het towerwoorde met die dobbelsteen gepraat, en  agelaaim magelaaim – ses gesê. En dit kom dan ook op ‘n ses uit. Ouma Bettie het nooit verloor nie.
Ma San – die ander vrou, was mos in eerste minister Strydom se kombuis betrokke gewees. Ek was 5jr oud. Met haar eerste besoek was ek so skaam dat ek onder die tafel weggekruip het tot almal weg was. Van kleins af was ek ‘n baie skaam, outistiese outjie. Ek kon dit nie verdra om vreemde oë te ontmoet nie, net soos die aia. Ek dink miskien die woorde "moenie in die lig staar nie" het ontstaan as gevolg my weersin in starende oë. Jare later het ek en Pa baie gepraat oor oë, die vensters van die siel. Gevolglik onthou ek nie gesigte nie - net die inhoud van oë wat later name kry, byvoorbeeld leë oë, starende oë, gulsige oë, lustige oë, geslepe oë, vermydende oë, skelm oë, wakker oë, en oë wat niks ontgaan nie.

Sondae na kerk was daar altyd besoekers wat met hul perdekarre aangekom het.  Ouma het met haar foon daarvoor gesorg. Dit was ´n groot middagete met borriegeel rys met rosyntjies en oondgebakte vleis met aartappels. Nagereg was ingelegde vrugteslaai en die heerlikste vla, en ons het altyd baklei oor wie se beurt dit was vir die velletjie bo-op die vla.

Waar die Reenboog Manetjies woon
Die huise van die Reenboog Manetjies

  Maandag was wasdag. Groot bondels klere is in die linnelakens toegerol.

Ouma het Emma en Selina soms vergelyk met "Naomi en Rut: “Hulle werk altyd saam, en een van hulle kom van 'n ander land."

 

Ek word geabba, en hulle het mekaar gehelp om die bondels op die kop te laai. Ek het opgestaan in die rugslinger om oor die aia se skouer te loer. Ons sou met die voetpaadjie afsit spruit toe - die paadjie wat nooit ophou nie. Uiteindelik het ons by die sandsteen-klipbank aangekom. In die klip by die waterwal was ‘n holte wat sy met die skottel gevul het. Vonnie kon heeldag in die water speel, tot sy vingers se vel begin kreukel het. Die lekkerste van alles was die sagte rivierwater wat heerlike skuim gemaak het wat blink in die son, in sterre van kleure. Soms as hulle die klere so teen die klip geslaan het, sou ‘n groot seepborrel ontstaan. Die wag vir die borrel om te bars en ‘n druppel te vorm wat op die grond val het oneindig gevoel. - Dit is 'n oomblik in die ketting van tyd.. 
Hulle het met die klere en linnelakens gestoei. Elkeen het ‘n kant gegryp en hulle het gedraai, oopgemaak en weer gedraai tot die water skoon afloop. Wanneer hulle die nat lakens oopmaak en skud het dit soos ‘n donderslag geklink. Die druppels wat so opstyg het die moeiste reënboogkleure gevorm wat saam met die mis verdwyn het. So uitgestrek is die linne dan op die rooigras in die son uitgelê om droog te word. Dit was nie eers nodig om die lakens te stryk nie. Sekere items het hulle met styselwater behandel, soos tafeldoeke en Oupa se boordjies. Emma kon dit perfek doen sonder om die materiaal te brand. Ouma het mos haar eie seep vir die hele jaar gemaak in die groot swart seeppot op ‘n mieliestronkvuur. Die seep is ook in die spens bewaar – in die droogtetyd het die rotte in die huis gekom en was so honger dat hulle die seep gevreet het. Ek het nooit uitgevind of hulle dit oorlewe het nie.

Blou van onse Hemel

Oupa het looikuipe in die sandsteenrots gemaak om die velle te looi met die wattelbome wat oral daar gegroei het. Die klein takkies is almal skoon gestroop, met baie van die dik bas gestort in die kuip. Dan is dit met ‘n groot, swaar paal gestamp met bietjie water sodat dit nie spat nie. Uiteindelik het die velle en wildsvelletjies ingegaan. As mens sagte rieme wil hê moet dit gesout bewaar word. Die sout het die water uitgetrek en die velle het nie uitgedroog nie. Alles is met die paal ondergedruk en vir ‘n tyd so gelaat. Duikervelletjies het die fynste en sterkste riempies gemaak - om met die naald te werk, asook vir die punte van die sweep.

Hendrik Speel met skatlike water

Geniet die winter son
Skool jare.
 Dit was in hierdie tyd dat hulle die oorlogskrygsgevangenes verwag het. Oupa, Petrus en Boeta het gou ‘n rondawel gebou met vragte klip van die kwarrie, en  dagga van die Swartland. In die oorlogsjare kon mens byvoorbeel nie kalk, sement of spykers in die hande kry nie. Hulle het die dak van besemgras gemaak wat in die vlei gegroei het. Die rondawel was my wegkruipplek. Lank na die Italianers al weg is, het dit die plek geword waar die melk van die room geskei is. Baie jare later het ek as student in ‘n rondawel in die hart van Pretoria gewoon - in Kerkstraat reg voor die Union Hotel by die Uniegebou

John Deer 0p 'n Koue winter oggend

Ook in hierdie tyd het JL al die vee verkoop om die John Deere te bekom. Hy het Abraham in een dag leer bestuur. Abraham was mos 'n kaffer van die noorde wat die Jood aan Pa verkoop het. Hy het dertig jaar op Goedehoop gewerk. Ek het hom laas gesien met ‘n wit kop, nog altyd met ‘n glimlag op die gesig. "My kleinbasie Vonnie," het hy my genoem. Hoe wens ek vandag ek kon hom 'n drukgroet gee – ek is steeds dankbaar vir sy geduld om my alles oor die trekker te geleer het. Ons het vier saailande gehad: die sandland, die oorkantste vaalland, die land by die grafte, en die Swartland, wat swart kleimodder gehad het. Wanneer die modder uitgedroog het, het dit kliphard geword, die grond het oopgebars en die gras het gevrek. Die Swartland was op ‘n hoogte wat afloop vleie toe. Die vleie was begroei met harde graspolle wat eilande met modderige paadjies gevorm het.  Dit was mos die oog van die water en mag nie verstoor word nie. Jare later het ek die wilgerbome daar geplant. Deur middel van Google maps kon ek onlangs bevestig dat hulle nog daar staan.

Boetie  Bles Nicolaas5  von Wielligh.
Kempton park Lughawe.

Plaas Goedehoop, Bethal, Transvaal 1960
Goedehoop, Bethal

Ongeveer in hierdie tyd het ek en ma Sannie 'n ooreenkoms aangegaan. Ek het bene bymekaar gemaak en sy het dit ingeneem dorp toe, na Bethal. om aan die slagter te verkoop. Met die geld het ons 'n bokskamera gekoop om foto’s mee te neem.

Dinoflagellates
JL met die Vic Alfa Storie Vervolg hier

Vonnie 1946

Vonnie1955 Hoogenhout Hoerskool

  Naskrif: - Hier in Sentraal-America is familiebande baie belangrik - om eer te bring aan jou ouers, en liefde en respek vir die oues van dae te betoon. Ek is nogal bekommerd dat ons von Wielligh-naam gaan uitsterf. Ek wonder of daar meer as 100 von Wiellighs oor is wat nog kan voortplant. Hier in Sentraal-Amerika word die pa en die ma se name oorgedra. Die probleem in Suid-Afrika is dat vrouens hul vanne verloor. Hier was my volledige naam, Johannes Lodewikus von Wielligh le Roux, te lank en lastig. Die hele wêreld het my net Von genoem. In Japan was dit Bon. Hier in Sentraal-America is  La Von my noemnaam. My ID dokument meld ook Von. Ek moes my besigheid van my persoon onderskei, "Die Von" van “La Von”. Toe het die Internet begin. Die naam lavon was reeds geneem en toe maak ek dit lavonn.com.
 

Pa wou weet waarom ek die “JL” weggegooi het. Ek het die voorafgaande verduideliking aan hom gegee - en bygevoeg “om liewer nooit die JL naam in die skande te bring nie”.  Hy het toe gesê: "Dit is waar - elke man moet by sy naam staan en 'n woord hê - joune is Vonnie."

Matrik Hoogenhoud Hoerskool 1958
Wonnie en skool maats in die tyd van Spoetnik - net oé vir daai meisie
Wonder wie onthou

Trug na die begin van die Blaai.

graad een Bethal laerskool
Ek wonder regtig soms wie van hulle is nog lewens vandag

  Hieronder volg Vonnie se eerste foto’s van die plaaslewe. Ek dink die meeste spreek vir hulleself. Onthou in daardie jare was daar nog nie kleur nie, net swart-en-wit kiekies.Verder onder - Vonnie se foto’s van  die plaasjare.

Fotos van Wiekus in daai jare - voorheen het hulle hom net JL genoem - 'n naam wat verbonde was aan sy woord - "jy moet by jou naam staan, 'n woord hé, jou handtekening, "En jou handskrif is 'n spiel van jou wese."

Vonnie-Fotos/JL-word-Bles-1936.jpg Vonnie-Fotos/JL-beindruk-met-Roosefeld.jpg Vonnie-Fotos/JKdorp.jpg Vonnie-Fotos/Kersfees.jpg
Vonnie-Fotos/Vic-Alfa-Stoetery.jpg Vonnie-Fotos/Ma-Sannie.jpg Vonnie-Fotos/Romantiese-oomblik.jpg Vonnie-Fotos/Wiekus-in-Later-Jare.jpg
Vonnie-Fotos/Ma-Sannie-met-groot-kampeon.jpg Vonnie-Fotos/Hen-en-Tikkie..jpg Vonnie-Fotos/Knierke-die-Groot-Kampeon.jpg Vonnie-Fotos/Oupa-Klasie-2.jpg
Vonnie-Fotos/Koue-Winter-son.jpg Vonnie-Fotos/Knierke15.jpg Vonnie-Fotos/Knierke14.jpg Vonnie-Fotos/Kalers-eet-Tef.jpg
Vonnie-Fotos/Fleislus.jpg Vonnie-Fotos/Die-Brakkie-wegtend.jpg Vonnie-Fotos/Bethal-von-Wiellighs.jpg Vonnie-Fotos/Benut-laaste-sonlig.jpg

Wonnie fotos van sy Pretoria jare.

Von-Pretoria/Vonnie-1945.jpg Von-Pretoria/Joan-met-Helena-Hettema.jpg Von-Pretoria/Marie-Moolman.jpg Von-Pretoria/Pets-Knoedsen.jpg
Von-Pretoria/Meteorite-detail.jpg Von-Pretoria/Skooldae-Asvoel-bors-beeld.jpg Von-Pretoria/Myleen-met-was-hoofstuk.jpg Von-Pretoria/EersteWerk-in-Zululand.jpg
Von-Pretoria/Viljoen-dramaties.jpg Von-Pretoria/Tukkies.jpg Von-Pretoria/Stil-Lewe.jpg Von-Pretoria/Giroscope.jpg
Von-Pretoria/Rooi-Lippe.jpg Von-Pretoria/SWA.jpg Von-Pretoria/Drieksa.jpg Von-Pretoria/Bester-Dukkie.jpg
Von-Pretoria/Aina.jpg

Click on the buttons below for other pages

Looking in to the small

Magical ideas for future dreams

the energetics of life

ethics in harmony

Dream again extreme

 .

.

 .

Aura de vida cosmica

The worlds of the micro y macro cosm

My view of space 25jrs ago

Smell the aroma of life

Dreams for a perfect world